ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟΥ ΦΟΡΕΑ-ΑΡΘΡΟ 39 Ν. 2084/1992. Αρκεί η υποβολή δήλωσης απαξ

Με τις διατάξεις του άρθρου 39 Ν. 2084/1992 καθιερώθηκε η αρχή της επιλογής ενός ασφαλιστικού φορέα για τα πρόσωπα τα οποία υπάγονται για πρώτη φορά στην υποχρεωτική ασφάλιση οποιουδήποτε φορέα από 1.1.1993 και μετά. Έτσι, εάν για κάποιον ασφαλισμένο που ανήκει στην ανωτέρω κατηγορία συντρέχουν οι προϋποθέσεις για υποχρεωτική ασφάλιση του σε περισσότερους ασφαλιστικούς φορείς, οι οποίοι χορηγούν της ίδιας κατηγορίας ασφαλιστικές παροχές (π.χ. λόγω της ιδιότητας ή απασχόλησης ή λόγω διπλής απασχόλησης με διαφορετικούς φορείς ασφάλισης για κάθε απασχόληση), ο ασφαλισμένος αυτός ασφαλίζεται υποχρεωτικά σε έναν μόνο φορέα. Το φορέα αυτό επιλέγει ο ίδιος ο ασφαλισμένος με υπεύθυνη δήλωση του, που υποβάλλεται στους εργοδότες και στους φορείς ασφάλισης, το δικαίωμα δε επιλογής ασκείται μέσα σε προθεσμία έξι μηνών από το χρονικό σημείο κατά το οποίο δημιουργείται η υποχρέωση ασφάλισης στον δεύτερο ασφαλιστικό φορέα, ενώ σε περίπτωση μη υποβολής δήλωσης μέσα στην προθεσμία αυτή των έξι μηνών, ισχύει καταρχήν ο κανόνας ότι η υποχρεωτική ασφάλιση χωρεί στο φορέα που υπάγεται η απασχόληση ή αυτοαπασχόληση ή ιδιότητα που αναλήφθηκε για πρώτη φορά (βλ. ΣτΕ 1889/2011, 2067, 784/2010, 339/2009).

Περαιτέρω κατά γενική αρχή του δικαίου της κοινωνικής ασφάλισης, διακοπή του ασφαλιστικού δεσμού επέρχεται εκ της αποδεδειγμένης μεταβολής του επαγγελματικού προσανατολισμού ή της οριστικής διακοπής της ασφαλιστέας απασχόλησης, εφόσον αυτή σαφώς συνάγεται από τις συνθήκες που συντρέχουν σε κάθε περίπτωση. Απλή, όμως, διακοπή της ασφαλιζόμενης απασχόλησης δεν συνιστά εκδήλωση βούλησης του ασφαλισμένου για αποχώρηση από τον ασφαλιστικό οργανισμό, όταν δεν αποδίδεται σε αυτόν πρόθεση μεταβολής του επαγγελματικού προσανατολισμού του, δοθέντος ότι αυτός μπορεί ελεύθερα να επαναλάβει οποτεδήποτε την απασχόληση του που είχε διακοπεί (βλ. ΣτΕ 4292/2013, 1058, 1048/2007, 941/2005, 3644/2001). Εξάλλου, από το περιεχόμενο των παραπάνω αναφερόμενων διατάξεων, σε συνδυασμό με τα αναφερόμενα στην αιτιολογική έκθεση του νόμου, συνάγεται ότι, ωσαύτως, στην περίπτωση κατά την οποία ένα πρόσωπο πραγματοποιεί διάφορες απασχολήσεις που δεν συμπίπτουν χρονικά και για τις απασχολήσεις αυτές προβλέπεται η ασφάλιση σε περισσότερους φορείς, το πρόσωπο αυτό ασφαλίζεται υποχρεωτικά σε έναν μόνο φορέα, κατ’ επιλογήν του, κατόπιν δηλώσεως στους οικείους φορείς και τους εργοδότες, κάθε φορά που αναλαμβάνεται ετέρα απασχόληση. Εφόσον δε η αίτηση εξαίρεσης γίνει δεκτή από τον φορέα στον οποίο αυτή απευθύνεται, η εκ των υστέρων διαπίστωση από αυτόν της μη απασχόλησης του ασφαλισμένου στον επιλεγέντα φορέα για μέρος του χρονικού διαστήματος που έχει ζητηθεί η εξαίρεση, μπορεί να έχει ως συνέπεια την επαναφορά στην ασφάλιση σε αυτόν τον φορέα από τον οποίο ζητήθηκε εξαίρεση για το ανωτέρω διάστημα, όχι όμως και τη συνέχιση της ασφάλισης του σε αυτόν και στο μέλλον, υπολαμβάνοντας ότι χρειάζεται νέα αίτηση για τη μελλοντική εξαίρεση, εφόσον για το λοιπό διάστημα υφίσταται ασφάλιση στον υπέρ ου η εξαίρεση φορέα. Και τούτο διότι σκοπός του νόμου είναι η πρόβλεψη αφενός της συνέχειας της ασφαλιστικής κάλυψης του ασφαλισμένου σε περίπτωση κενού απασχόλησης, αφετέρου η μη επιβάρυνση του με ασφάλιση σε περισσότερους του ενός φορείς, και όχι η υπαγωγή του σε διπλή ασφάλιση, σε περίπτωση κενού απασχόλησης που διαπιστώνεται μετά εξάμηνο από την ύπαρξη του. Επομένως δεν χρειάζεται από τον ασφαλισμένο νέα αίτηση εξαίρεσης σε περίπτωση ύπαρξης κενού απασχόλησης, καθόσον δεν αλλάζει η βούληση εξαίρεσης που έχει δηλωθεί με την αρχική αίτηση εξαίρεσης (ΔΕφΑθ 5864/2015), αλλά αρκεί η υποβολή δήλωσης επιλογής άπαξ.

Κατά τον παραπάνω τρόπο έκρινε η υπ’ αριθμ. 692/2019 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Θεσσαλονίκης (Τριμελές) σε υπόθεση την οποία χειρίστηκε το γραφείο μας. Κατά της άνω απόφασης ασκήθηκε αναίρεση από τον ΕΦΚΑ, η οποία απορρίφθηκε ως απαράδεκτη κατά το άρθρο 12 παρ. 1 του Ν. 3900/2010, με την υπ’ αριθμ. 368/2022 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία επικυρώνει την αριθμ. 692/2019 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Θεσσαλονίκης. Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας έχει δημοσιευθεί στην Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών ΝΟΜΟΣ.